Parimet metodologjike

Prezantimi i rezultateve paraprake

Hyrje në gjetjet e rastësishme

Sondazhe në pellgun e Korçës

Për të vendosur vendndodhjen e Sovjanit në një kuadër më të gjerë hapësinor-kohor, kërkimet janë shtrirë në të gjithë pjesën veriore të pellgut të Korçës, rreth liqenit antik të Maliqit: ky është programi PALM (Kërkimi Arkeologjik i Paleo-Lac Maliqit). e cila nga viti 2007 deri në vitin 2013 ka realizuar shtatë fushata në terren, rezultatet e të cilave aktualisht janë duke u studiuar.

Objektivi i këtij programi kërkimor është i dyfishtë:

- Në shkallën e pellgut të Korçës, bëhet fjalë për plotësimin, në mënyrë të saktë dhe sistematike, të hartës arkeologjike për këtë pjesë të rajonit, e cila tashmë përfshin një numër të caktuar vendndodhjesh të evidentuara apo të gërmuara gjatë dekadave të fundit.

- Në shkallën e zonës liqenore synohet të studiohet dinamika e vendbanimit në brigjet e ish-liqenit të Maliqit sipas ndikimit të tij në fushë, nga parahistoria deri në kohët moderne. Ky problem më specifik, i cili bie në kuadrin e hulumtimeve aktuale mbi ndërveprimin midis njeriut dhe mjedisit natyror, mundi të inicohej falë të dhënave të pabotuara antropologjike dhe paleomjedisore të ofruara nga kërkimet multidisiplinare dhjetëvjeçare në këtë zonë nga Sovjani.

Prandaj nuk nisemi, siç ndodh shpesh, nga vëzhgimi i peizazheve aktuale, por nga ajo që studimi i thelluar i proceseve që çuan në formimin e tyre na mëson për peizazhet antike. Zona e parashikuar mbulon një sipërfaqe prej 120 km2, në gjysmën veriore të pellgut të Korçës. Ai përbëhet kryesisht nga fusha, e kryqëzuar nga kanale të shumta të vogla kulluese. Një zonë kodrash, mbi fshatin Vreshtasi, shënon kufirin e tij verior, ndërsa në jug kufizohet në mënyrë arbitrare nga një vijë lindje-perëndim që kalon midis fshatrave Vloçisht dhe Rëmbeci. Në lindje dhe në perëndim, kufijtë e saj korrespondojnë me ultësirën e maleve që kufizojnë pellgun e Korçës.

Parimet metodologjike

Metodologjia e miratuar u diktua nga njohuritë tona për gjeomorfologjinë e pellgut që rezulton nga studimi i arkivave sedimentare të ish-Liqenit të Maliqit dhe shpimet bërthamore të kryera nga misioni nga viti 1996, më pas në 2005 dhe 2006 në lidhje me programin ECLIPSE të CNRS. Të dhënat e marra kanë të bëjnë kryesisht me:

1) vendndodhja teorike e ish liqenit të Maliqit dhe ndryshimet në ndikimin e tij (nivelet e larta dhe të ulëta të liqenit) nga fundi i Akullnajave të Vonë (midis – 15,000 dhe – 10,000 para sot) deri në periudhën romake (shek. I-V. pas Krishtit);
2) vendndodhja e koneve përhapëse dhe glacis holocenike që shkelin në fushë;
3) vendndodhjen e depozitimeve aluviale dhe liqenore, të plotësuara nga vlerësimet e trashësisë së këtyre sedimenteve mbi nivelet e mundshme arkeologjike që nga neoliti.

Këto të dhëna u integruan në një sistem informacioni gjeografik (GIS) të lidhur me një model tredimensional të terrenit (DTM) duke bërë të mundur vizualizimin e zgjerimeve të ndryshme të liqenit të Maliqit me kalimin e kohës. GIS, i cili filloi të prodhohej në vitin 2005, tashmë përfshinte, ndër të tjera, informacion në lidhje me zbulimet e mëparshme arkeologjike, gjë që e bëri atë një mjet vendimtar për zhvillimin e strategjisë së kërkimit. Ne zgjodhëm të kryenim një prospektim sistematik dhe jo një kampionim të zonës, dhe kjo për vetë karakteristikat e terrenit: para së gjithash, zona që do të prospektohet është relativisht e vogël; së dyti, është një fushë e kultivuar e cila nuk përmban asnjë pengesë apo terren të madh të pabarabartë; Së fundi, nëse duam të kemi një përfaqësim shterues të vendbanimit, duhet të shqyrtojmë të gjithë veriun e fushës, duke përfshirë zonën e zënë teorikisht nga liqeni i vjetër. Prandaj është interesant krahasimi i modelit gjeomorfologjik të variacioneve të nivelit të liqenit me vendndodhjen e zbulimeve arkeologjike.

Prezantimi i rezultateve paraprake

Rreth dhjetë objektet arkeologjike të rajonit që tashmë njiheshin, përmes gjetjeve sipërfaqësore përmes gërmimeve pak a shumë të gjera (Maliq, Dunavec, Vashtëmi, Podgorie, etj.), janë pozicionuar me saktësi në hartë, gjë që largon përfundimisht çdo pasiguri. për vendndodhjen e tyre dhe gjithashtu bën të mundur dallimin e qartë të vendeve fqinje që shpesh ngatërroheshin (Podgoria I dhe II, për shembull).

Por programi i kërkimit ka bërë mbi të gjitha të mundur identifikimin e më shumë se 70 vendeve të reja, pushtimi i të cilave shtrihet midis Prehistorisë dhe Mesjetës, më shumë se një e treta e tyre datojnë nga kohët parahistorike (nga neoliti deri në fillim të epokës së hekurit). , rreth njëzet nga periudha romake dhe po aq nga periudha mesjetare (shek. VIII-XIV pas Krishtit).

Hyrje në gjetjet e rastësishme

Krahas kërkimeve sistematike në veri të pellgut të Korçës, pjesëtarët e misionit franko-shqiptar u lokalizuan një numër të caktuar zonash arkeologjike gjatë zbulimeve në rajon, apo edhe ekskursioneve të thjeshta.

Kështu, për shembull, në vitin 1996, tuma e Kamenicës u zbulua në skajin jugor të pellgut të Korçës, e gërmuar disa vite më vonë (2000-2002) nga një ekip shqiptaro-amerikan i lidhur me Institutin Arkeologjik të Tiranës, Qendrën Ndërkombëtare për Arkeologjia Shqiptare dhe Universiteti Shtetëror i Miçiganit. Në përfundim të gërmimeve, të kryera me metoda moderne, kjo tumë u bë objekti i parë arkeologjik në rajon që u bë objekt i punimeve zhvillimore dhe përmirësimi, gjë që i shton një dimension edukativ dhe edukativ interesit të saj arkeologjik, një atraksion turistik.

Në vitin 2004, në Pogradec, në bregun e liqenit të Ohrit, në sajë të punimeve ndërtimore, u vendos një zonë e Neolitit të Hershëm. Ajo mbulon pak më shumë se një hektar, në një sipërfaqe të së cilës ne kemi mundur të përcaktojmë kufijtë e përafërt.

Shembulli i fundit: zbulimi në vitin 2005, në skajin perëndimor të fshatit Sovjan, i një tume me diametër më shumë se 60 m dhe lartësi rreth 4 m, e cila është vëzhguar, por që ende nuk ka qenë objekt i asnjë gërmimi. Interesi i saj vjen kryesisht për faktin se është i pari, ndër të gjitha ato që janë zbuluar deri më tani në Shqipërinë e Jugut, që mund të lidhet drejtpërdrejt me një habitat parahistorik: vendin e Sovjanit, më pak se një milje e gjysmë.

Këto zbulime të rastësishme dhe shumë të tjera kontribuojnë gjithashtu në pasurimin e hartës arkeologjike të rajonit, edhe nëse natyra dhe/ose kronologjia e disa prej vendeve të identifikuara shpesh mbeten të pasakta.